انواع طیف های اندازه‌گیری در متغیرهای کیفی
متغیرهای کیفی اعم از اسمی و رتبه‌ای (ترتیبی) دارای انواع مختلفی از طیف ها می باشند که در ادامه مهم ترین این طیف ها که عموما در پروژه های تحقیقاتی ، پایان نامه ها و رساله های مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری کاربرد دارند، بررسی می شوند. در این بخش تبدیل متغیرهای کیفی به کمی را فرا خواهیم گرفت.
طیف بوگاردوس
هدف از طیف بوگاردوس سنجش میزان فاصله اجتماعی گروه ها میباشد. این طیف در مواقعی کاربرد دارد که مثلا دو گروه مختلف با دو رهنگ و زبان متفاوت در کنار هم زندگی میکنند و یا در مواقعی که مردمی از ملیت‌های گوناگون و با فاصله جغرافیایی در جریان روابطی متقابل قرار می‌گیرند (مثلا در سنجش نگرش به شغل/ طبقه اجتماعی/گروه‌های مذهبی) این طیف بکار می‌رود. این طیف در یک مقیاس ترتیبی (تمایل کامل/تمایل متوسط/تا حدودی/عدم تمایل) میزان تمایل یک گروه را نسبت به سایر گروه‌ها می‌سنجند. بوگاردوس برای هر یک از هفت نقطه روی طیف یک جمله اظهاری یا گویه در نظر گرفت. فرض بر این است که اگر کسی با گویه اول موافق باشد با گویه های دیگر نیز موافق است. بوگاردوس در تحقیق خود هفت گویه را بدین ترتیب در نظر گرفته بود:(ازدواج – همبازی – همسایه – همکار – هموطن – مهمان- اخراج)
از معایب این طیف میتوان به قصور محقق در تدوین گویه ها- کم بودن گویه ها و فواصل نامتساوی گویه‌ها اشاره نمود.
طیف لیکرت Likert
هدف این طیف اندازه گیری گرایش به یک موضوع بر اساس ارزش های جامعه میباشد. کاربرد این طیف نیز در جهت بررسی گرایش ها نسبت به مسائل سیاسی – اجتماعی و اقتصادی میباشد که در سطح ترتیبی نیز مورد سنجش قرار دارد. گویه ها در این طیف حداقل 15 تا 30 گویه و بیشتر تدوین میشود. در تدوین گویه ها باید سعی شود از گویه های بی تفاوت، بی ربط و ابهام آور جلوگیری شود. تعداد گویه هایی که گرایش مخالف و موافق دارند باید تقریبا به یک اندازه باشد و نیز طیفی که به پاسخگو داده میشود معمولا از5 تا 7 قسمت تشکیل شده است طیف لیکرت 5 تایی (کاملا موافقم – موافقم – تا حدودی – مخالفم – کاملا مخالفم) که بر اساس هدف و روش تحقیق میتوان کلمات گویه‌ها را عوض نمود.
گویه ها مستقما پس از تحقیقات مقدماتی پخش می‌شوند. پس بهتر است بعد از تدوین پرسشنامه مقدماتی(pre test) حداقل با 30 نمونه گرفته شود تا بعد از بررسی کمی(روایی) و کیفی(پایایی)، آن گویه های ابهام انگیز حذف گردد.
طیف تورستن
ابتدا گویه ها را انتخاب کرده و بعد از داورانی خواسته میشود تا گویه ها را در 11 طیف تقسیم نمایند و ارزش طیف از مجموعه قضاوت های داوران برای هریک از گویه ها بدست می آید. هدف از این طیف ، اندازه گیری گرایش به یک موضوع بر اساس ارزش های جامعه توسط داوران میباشد. این طیف نسبت به مقایسه زوجی از حجم کار کمتر و نسبت به بوگاردوس از دقت بیشتری برخوردار است. برای بررسی اعتبار گویه ها باید به روش کمی و کیفی گویه های ابهام برانگیز را حذف کرد. بدین ترتیب که نمودار تجمعی آن را کشیده و 50 درصد را میانه (چارک دوم) و 25درصد را چارک اول و 75 درصد را به عنوان چارک سوم مشخص نموده و عددهای آنها را مشخص کرد که برای پیداکردن گویه های مبهم میتوان از فرمول ضریب ابهام استفاده نمود. کمترینQها را انتخاب کرده و بقیه را حذف میکنیم.
طیف گاتمن
هدف از این طیف تنظیم گویه ها به نحو کاملا تراکمی و انباشتی میباشد و این طیف به عنوان طیف میزان نگار در سطح اسمی_بلی/خیر – موافقم/مخالفم) میتواند گرایش به یک موضوع را براساس ارزش های جامعه مبتنی بر آرای پاسخگویان نمرات گویه های تعیین شده بسنجد. اگر پاسخگو به تمام گویه ها جواب مثبت دهد، بالاترین نمره را می‌گیرد. پس برای مشخص کردن بازنمایی میتوان از یک منهای تعداد خطاها تقسیم بر تعداد پاسخگو ضربدر تعداد گویه ها استفاده کرد.
طیف آزگود
هدف از این طیف ، شناخت و اندازه گیری تمایز معنایی بر اساس معناشناسی تفاوتی میباشد و کاربرد این طیف نیز در تداعی معانی یک یا دو محرک بر مبنای صفات متضاد و ترسیم رابطه تصویری بین محرک و صفات متضاد میباشد.سنجش این طیف نیز در سطح یک مقیاس ترتیبی(7 درجه ای ) بود و مبتنی بر تداعی معنی استکه طی آن روابط تصویری دو موضوع بر اساس صفات متضاد در سطح مقیاس اسمی ترسیم می‌گردد میزانتشابه دو موضوع بر اساس نمرات بدست آمده از طریق ضریب همبستگی پیرسون r محاسبه میشود. از شیوه های طیف میتوان به 1-صفات دو قطبی 2- مقایسات زوجی 3- تحلیل عبارت 4- تحلیل معنایی اشاره نمود.
انجام تحلیل پروژه های آماری با نرم افزارهای لیزرل Lisrel، اس پی اس اس SPSS ، ایویوز Eviews، اسمارت پی ال اس SmartPLS ، آموس Amos، Minitab مینی تب، برنامه نویسی گمز GAMS با بالاترین کیفیت توسط گروه علمی امین آرتیکل پذیرفته می شود.
فروم پرسش و پاسخ تحلیل آماری: وارد شوید